Hoofdlijnen

Deze kadernota is het eerste document in de planning & control-cyclus voor het samenstellen van de meerjarenbegroting 2024-2027. De kadernota is bedoeld voor de integrale afweging. In dit hoofdstuk presenteren wij het financieel meerjarenbeeld op hoofdlijnen en geven wij globaal inzicht in de ontwikkeling van ons weerstandsvermogen. Bij de meerjarenbegroting 2024-2027 werken wij dit verder uit in de paragraaf weerstandsvermogen en risicomanagement.

De kadernota borduurt voort op de 1e voortgangsrapportage die u op 31 mei heeft behandeld. Voor een uitgebreide toelichting op de financiële ontwikkelingen verwijzen wij u naar de programma's en naar het hoofdstuk financiën. Hierbij zijn alle effecten boven de € 25.000 in beeld gebracht.

Hieronder geven wij een financieel totaaloverzicht. Daarna presenteren wij de mutaties met een financiële omvang groter dan € 100.000.  

Het saldo in de primitieve begroting 2023-2026 was € 3.709.000 positief. Na de begroting 2023-2026 is ook de 1e voortgangsrapportage 2023 vastgesteld met een negatief effect van € 1.630.000. De mutaties die volgen uit de kadernota 2024-2027 komen in 2024 uit op een nadeel van € 3.916.000. Dit leidt tot een nieuw negatief begrotingssaldo voor 2024 van € 1.837.000. De jaren daarna loopt het negatieve saldo verder op, naar € 7.416.000 in 2027.

Veel mutaties hebben betrekking op loon- en prijsstijgingen. Daarnaast hebben ook de ontwikkelingen van de zorgkosten bij jeugd en Wmo, zoals opgenomen in de 1e voortgangsrapportage 2023, een grote impact. Deze werkt door in het meerjarenperspectief in deze kadernota.
Op het moment van schrijven is het nog onzeker hoeveel compensatie wij in de meicirculaire van het Rijk krijgen voor de gestegen kosten. Landelijk is de inschatting dat het rijksbudget voor de gemeenten tot en met 2025 toereikend is. In de jaren daarna verwachten wij echter geen volledige compensatie van het Rijk en daarmee hebben de gestegen lasten een negatieve impact op de ontwikkeling van het begrotingssaldo.

In het meerjarensaldo in deze kadernota zitten zowel incidentele als structurele baten en lasten. Het structurele begrotingssaldo presenteren we in de meerjarenbegroting 2024-2027, die u later ontvangt. Als we daar de uitsplitsing maken tussen de incidentele- en structurele baten en lasten heeft dat in de meerjarenbegroting vanaf 2025 een positief effect op het (structurele) meerjarensaldo. In 2024 geldt het tegenovergestelde.

Hieronder vindt u een overzicht van de mutaties met een budgettair effect op de begroting van meer dan € 100.000.

Hieronder vindt u een overzicht van de mutaties met een budgettair effect op de begroting van meer dan € 100.000.

Areaaluitbreiding de Bem en de Tol                      0 N
De deelgrondexploitaties de Bem en de Tol zijn voor een groot deel woonrijp gemaakt. Wij verwachten dat deze in 2023/2024 gesloten worden. Hierdoor stijgen de onderhoudskosten vanaf 2025. Voor wegen gaat het om € 69.000, waarvan € 55.000 gestort wordt in de voorziening groot onderhoud wegen en € 14.000 voor de klein onderhoudskosten. Voor openbaar groen gaat het om € 40.000. Tenslotte stijgt de benodigde personele capaciteit van openbare werken met € 121.000. Deze wijzigingen leiden tot een nadelig resultaat van € 230.000.

Bijdrage BVO DRAN leerlingenvervoer                     72.000 N
De bijdrage aan de BVO DRAN wordt aangepast aan de meerjarenbegroting 2024-2027 van de BVO DRAN.
De bijdrage stijgt in 2024 voornamelijk door de doorwerking van de hogere indexering van de vervoerskosten van 2% naar 13,7% (NEA-index) in 2023. In 2027 wordt het nieuwe jaar aan de begroting toegevoegd. De kosten stijgen ten opzichte van 2026 vanwege de reguliere jaarlijkse groei (3%) en de indexering (2%). Daarnaast worden de kosten voor zero emissie die tot medio 2026 waren verlaagd naar 7,5% vanaf 2027 weer begroot op 15%.  

Bijdrage MGR - module WgSW (sociale werkvoorziening)               600.000 N
De hogere bijdrage aan de MGR voor de module WgSW heeft betrekking op loonkostenontwikkeling en inflatie (structurele effecten van de gewijzigde begroting 2023 en indexeringen 2024 e.v.). Daarnaast is rekening gehouden met de aangepaste verdeling op basis van het gewijzigde aantal arbeidsjaren per gemeente op 30-10-2022. Dit leidt tot een nadeel van € 600.000 aflopend naar € 402.000 in 2027.

Bijdrage Samenwerking de Liemers - programma RID                184.000 N
Volgens de begroting 2024 van de RID wordt de inwonersbijdrage van Zevenaar € 3.153.000; een stijging van € 184.000. Dit betreft met name loon- en prijsindex. Daarnaast raamt de RID kosten voor extra onderhoudscontracten en beveiliging.

Bijdrage VGGM                              814.000 N
De bijdrage voor 2024 van Zevenaar aan de VGGM is overeenkomstig de ontwerpbegroting van de gemeenschappelijke regeling. Hierbij is rekening gehouden met de actuele inwoneraantallen, indexeringen voor 2024 en met de aanpassingen van de gewijzigde begroting 2023 zoals een verhoging voor noodzakelijke versterking in de bedrijfsvoering. De verhoging voor Zevenaar bedraagt € 814.000 (programma 1 € 423.000 brandweer en programma 7 € 391.000 volksgezondheid).

Bijdrage Samenwerking de Liemers - programma RSD                606.000 N
In de meerjarenbegroting van de gemeenschappelijke regeling 2024-2027 is rekening gehouden met de cao-ontwikkelingen (bijgesteld) van 2023 en de verwachte ontwikkeling voor 2024. Daarnaast is rekening gehouden indexering van de overige lasten, de geactualiseerde dienstverleningsovereenkomst en stijging van de formatie. Voor de gemeente Zevenaar leidt dit tot een nadeel van € 606.000.
In de raming is nog geen rekening gehouden met de nieuwe bestuurlijke opdracht van de RSD (waarvoor in de periode 2024-2026 jaarlijks een extra budget nodig is van € 203.000) die in het najaar van 2023 aan de raden wordt voorgelegd.

Doorontwikkeling RID                           275.000 N
Op basis van een extern adviesrappport luidt het voorstel om de huidige ICT-samenwerking voort te zetten en te intensiveren, om zo de ICT-ontwikkelingen bij te kunnen benen. Investeringen zijn nodig in de bedrijfsvoering, het opstellen van een actuele visie met een cloudstrategie, een heldere governance en digivaardigheid van het personeel. De kostenraming voor 2024 is nu nog een inschatting, namelijk € 530.000; bijdrage Zevenaar 52%.

Formatie juridisch advies                           166.000 N
In het werkveld van juridische zaken hebben wij de taken en werkzaamheden in beeld gebracht. Indien we ons beperken tot de wettelijk verplichte taken, een minimale inzet ter borging van de juridische kwaliteitszorg en de ondersteuning van de afdelingen, is er in de formatie een tekort van twee fte. We zien een verband met de aanhoudende toename in het aantal Woo-verzoeken, het aantal klachten en het aantal bezwaren. Voor 2022 en 2023 is eerder tijdelijke capaciteit toegekend, waarmee de druk en de risico’s voor nu grotendeels zijn weggenomen. De behoefte en noodzaak is echter structureel. We stellen daarom voor deze inzet van twee fte structureel te maken.

Implementatie na aanbesteding applicaties sociaal domein               100.000 N
De huidige basisapplicatie voor het sociaal domein moet opnieuw worden aanbesteed. Dit zal een Europese aanbesteding worden. Wij verwachten dat het totale traject twee jaar in beslag zal nemen. Wij starten in 2024 met de voorbereidingen. De implementatie moet eind 2025 gereed zijn. Voor de extra werkzaamheden en externe expertise vragen wij in 2024 een bedrag van € 100.000, voor 2025 een bedrag van € 150.000.

Implementatie Wet digitale toegankelijkheid                   110.000 N
Gemeente Zevenaar heeft bij het collegeprogramma het doel gesteld te voldoen aan de wettelijke verplichting digitale toegankelijkheid. Die verplichting houdt in dat Zevenaar de toegankelijkheid van de websites en apps moet verbeteren. Daarnaast is digitale toegankelijkheid belangrijk om volledige uitvoering te geven aan onze dienstverlening zoals opgenomen in het coalitieakkoord. Binnen onze ambtelijke organisatie moeten medewerkers en communicatiespecialisten handvatten krijgen om documenten dusdanig op te stellen, dat deze aan de toegankelijkheidseisen voldoen. We zijn verplicht periodiek toegankelijkheidsonderzoeken voor onze websites en mobiele applicaties uit te voeren. Bij het stellen van de doelen is geen budget aangevraagd en gealloceerd. We zijn nu zover dat we een plan van aanpak hebben hoe dit doel zo effectief als mogelijk te bereiken en hebben we inzicht in de middelen die we hiervoor nodig hebben. In 2024 leiden we medewerkers breed in de organisatie op in het opstellen van documenten conform toegankelijkheidseisen, waardoor nieuwe content direct aan de eisen voldoet. Daarnaast pakken we de verbeterpunten uit de eerste reeks toegankelijkheidsonderzoeken op, zodat ook de huidige content aan de eisen voldoet. Om medewerkers vrij te kunnen spelen voor het volgen van de opleiding, het oppakken van de verbeterpunten hebben we extra ondersteuning van één fte voor de periode van één jaar nodig. Om een goede invulling aan digitale toegankelijkheid te geven, vragen we voor 2024 € 110.000. Dit gebruiken we om tijdelijk één extra fte in te huren, de verplichte toegankelijkheidsonderzoeken uit te voeren en het opleiden van medewerkers voor het schrijven van stukken conform toegankelijkheidseisen.

Ontvlechting en professionalisering inkoop                      96.000 N
Een deel van de doelstellingen die wij als gemeente willen realiseren is afhankelijk van een goed inkoopbeleid. Daarnaast is mede in het kader van de rechtmatigheid de afgelopen jaren geconstateerd dat het aanbestedingsproces verbetering behoeft. Op basis hiervan zijn wij tot de conclusie gekomen dat de huidige inrichting onze doelstellingen niet optimaal ondersteunt. Om de basis te versterken en zo de doelstellingen van Zevenaar op verschillende vlakken, inclusief aanverwante opgaven als duurzaamheid en SROI te verbeteren, willen wij de inkoopfunctie intern fundamenteel anders inrichten. De inkoopsamenwerking binnen de SdL beëindigen wij en richten de inkoop fundamenteel anders in binnen onze eigen organisatie. Voor het verwezenlijken van deze overgang en het borgen van met name het strategisch inkoop, contract- en leveranciersmanagement zijn incidentele middelen voor 2024 en 2025 benodigd. Met ingang van 2025 is 0,6 fte structurele formatie extra benodigd.

Subsidie NME Kunstwerk!                           0 V
In het kader van de overname van de NME activiteiten aan Kunstwerk! is voor de duur van vier jaar financiële zekerheid geboden. Deze periode eindigt aan het einde van schooljaar 2025-2026, dus per 1 juli 2026. De einddatum was nog niet financieel verwerkt.  

Versterken I-organisatie                            75.000 N
Om een goede vertaling te kunnen maken van gemeentelijke vraagstukken naar ICT-oplossingen en dus de dienstverlening naar burgers en bedrijven te verbeteren is het noodzakelijk dat we onze I-organisatie verder verstevigen en dichtbij het primaire proces van het sociale en fysieke domein organiseren. Voor de verdere digitalisering van het fysieke domein en met name om de opgave op het gebied van integraal inrichten en beheer van onze openbare ruimte waar te kunnen maken, dient het applicatielandschap gemoderniseerd, geharmoniseerd en actief beheerd worden. Voor deze verdere professionaliseringsslag voeren we structurele formatie op voor het functioneel beheer van deze applicaties.  

Ondersteuning dorpsraden voor de uitwerking van dorpsplannen            100.000 N
De afgelopen jaren is vanuit de verschillende dorpsraden intensief gewerkt aan de totstandkoming van een dorpsplan. Dorps- en wijkplannen zijn gericht op het versterken van de leefbaarheid, het beschikbaar hebben van passende (woon)voorzieningen, het kunnen voorzien in de (toekomstige) zorgbehoefte, het borgen van cultuur en recreatieve voorzieningen en verder alle andere zaken die daaraan bijdragen. Alles met als doel de sociale structuur en vitaliteit in de kernen te behouden en te versterken.
Enkele dorpen hebben al een mooie aanzet gegeven om te komen tot een plan wat aan deze wens voldoet. Om de dorpsplannen verder uit te werken is echter professionele ondersteuning vanuit de gemeentelijke organisatie gewenst. Voor de uitwerking van één dorpsplan wordt een bedrag geraamd van € 50.000.
Uitgaande van de uitwerking van twee dorpsplannen per jaar vragen wij uw raad om voor de jaren 2024 en 2025 € 100.000 per jaar beschikbaar te stellen. Na twee jaar volgt een evaluatie. Op basis van de evaluatie bekijken we of aanvullende middelen nodig zijn voor de dan nog te realiseren dorps-/wijkplannen.

Opstellen Lokale Ontwikkelstrategie                     110.000 N
In het kader van een (Europese) subsidieregeling die is bedoeld voor projecten gericht op het versterken van het landelijke gebied (LEADER 2023-2027) is bestuurlijk commitment uitgesproken om medewerking te verlenen aan de totstandkoming van een Lokale Ontwikkelstrategie voor de vijf gemeenten in de Liemers. Het bedrag aan cofinanciering dat hier tegenover moet staan voor de gemeente Zevenaar bedraagt eenmalig € 274.500. Dit is voor de duur van vijf jaar jaarlijks € 55.000 waarbij opgemerkt wordt dat op z'n vroegst eind 2023 gestart kan worden met de uitvoering. Om die reden is het bedrag dat voor 2023 nodig is in 2024 geraamd is.

Subsidie schoolmaatschappelijk werk                      100.000 N
Vanaf 2022 financieren we vanuit tijdelijke rijksmiddelen (NPO Coronamiddelen) het schoolmaatschappelijk werk op de basisscholen en het voortgezet onderwijs (Liemers College). De schoolmaatschappelijk werker geeft laagdrempelig advies aan ouders en leerlingen bij psychosociale problemen in de thuissituatie met de insteek dat ouders en leerlingen vaak na een paar gesprekken weer verder kunnen en zwaardere jeugdzorg daarna niet nodig is. Het komende jaar gaan wij met onze uitvoeringsorganisatie stichting Santé Partners in gesprek over de manier om het veronderstelde effect meetbaar te maken.
We vinden het belangrijk het schoolmaatschappelijk werk de komende jaren te blijven ondersteunen. Vanuit NPO-middelen is er niet voldoende budget beschikbaar en de looptijd is tot 1 augustus 2025. Daarom is het voorstel om voor 2024 en 2025 voor een deel van de totale jaarlijkse kosten (van € 231.000) een bedrag op te nemen in de meerjarenbegroting. In 2023 gaan wij met de schoolbesturen in gesprek om te onderzoeken of wij de kosten voor de inzet van schoolmaatschappelijk werk middels cofinanciering kunnen bekostigen in de toekomst.

In de kadernota is een actualisatie van het weerstandsvermogen opgenomen.

Benodigde weerstandscapaciteit

Op basis van een actuele inventarisatie van risico’s is de benodigde weerstandscapaciteit herberekend. De benodigde weerstandscapaciteit is licht toegenomen van 5 miljoen (stand begroting 2024) naar 5,5 miljoen voornamelijk door enkele nieuw toegevoegde risico's. .

Beschikbare weerstandscapaciteit

De beschikbare weerstandscapaciteit zit in het vrij aanwendbare deel van de algemene reserve. Het saldo van de algemene reserve zoals in de jaarstukken 2022 opgenomen bedraagt 30,7 miljoen. Hieraan wordt het positieve saldo van € 11,4 miljoen van de jaarrekening toegevoegd. De actuele begrotingssaldi zoals die volgen uit de 1e voortgangsrapportage verrekenen wij vooralsnog met de algemene reserve. Daarnaast onttrekken wij  in 2023 en 2024 diverse bedragen voor uitvoering van plannen zoals eerder door u besloten. De nieuwe prognose van de algemene reserve komt daarmee uit op € 32.508.000.

Weerstandsratio

De ratio geeft de volgende uitkomst:

Deze uitkomst van het weerstandsvermogen kan als uitstekend worden gekenmerkt. Dit betekent dat de financiële risico's ruimschoots afgedekt zijn. De ratio moet minimaal 1,0 zijn.

Beschouwing

Bij de beoordeling van de weerstandsratio moet worden meegewogen dat alleen risico's zijn opgenomen voor al bestaande grondexploitaties en nog niet voor aankomende plannen, zoals bijvoorbeeld Zevenpoort II. Door de grote positieve rekeningsresultaten van de afgelopen jaren is de algemene reserve gestegen. Tegelijkertijd is het risicoprofiel vrij stabiel gebleven en daarmee de weerstandsratio hoger geworden.

Samenvattend concluderen we dat incidentele resultaten een gezonde financiële positie (algemene reserve) tot gevolg hebben gehad, maar dat de komende jaren de ruimte in de structurele exploitatie beperkt blijft.